„Вишеградскиот блок повторно врши притисок врз Брисел: четири земји подготвуваат потег што би можел да ги усложни плановите на ЕУ. Атмосферата во Брисел е понапната отколку што јавно се признава во последните денови, бидејќи четири членки на Европската унија – Унгарија, Чешка, Словачка и Полска – подготвуваат чекор што би можел сериозно да го наруши амбициозниот систем на прераспределба на луѓето во движење, што ЕУ го воведе преку Пактот за миграција. Ова го објави „Еуроњуз“ во својата статија со наслов „Полска и Унгарија се меѓу оние што се подготвени да ја предизвикаат ЕУ поради ‘неприфатливите’ правила за миграција“
Натаму, покрај другото, во оваа статија се наведува: Дипломатски извори со денови велат дека се подготвува правен предизвик за Европската Унија, со тивка проценка дека ударот би можел да погоди повеќе од самиот пакт. Иако на прв поглед се чинеше дека Пактот за миграција ќе помине како уште еден административен компромис, во позадина се одвива поинаква динамика: дипломатите предупредуваат дека „спроведувањето на пактот ќе биде многу тешко, бидејќи повеќето учесници би претпочитале да избегнат прераспределба на луѓето во движење поради реакциите дома“.
Оваа реченица од дипломатските кругови звучи речиси како предупредување, но и како признание дека отпорот низ ЕУ е поголем од официјално признатиот. Во оваа мешавина од притисоци, Полска и Чешка веќе размислуваат да побараат ослободување од новите обврски. Официјалната логика е јасна: двете земји имаат свои интензивни миграциски ситуации и проценуваат дека дополнителниот товар би можел да ги дестабилизира нивните веќе затегнати системи. Но, зад тоа стои и поширока политичка пресметка, бидејќи домашните реакции за прифаќање дополнителни групи луѓе веројатно ќе имаат сериозни последици, особено во земјите каде што јавното мислење стана многу почувствително на ова прашање во последните години. Дипломат со кој контактираше „Еуроњуз“ нагласи уште една клучна поента: ако мнозинството земји-членки одбијат да ги спроведат обврските од пактот, Европската комисија нема механизам да ги казни.
Тоа е еден вид премолчено признание што открива колку понекогаш се потенки границите на административната моќ на Европа отколку што изгледаат на хартија – и колку одлуките од Брисел зависат од добрата волја на земјите-членки. Во меѓувреме, Европската комисија на 11 ноември објави дека шест земји – Полска, Бугарија, Чешка, Естонија, Хрватска и Австрија – се под зголемен миграциски притисок. Затоа им е препорачано сега да аплицираат за делумни или целосни ослободувања од обврските во 2026 година. Според веќе усвоените правила, земјите-членки треба да им помогнат на оние што се соочуваат со поголем прилив на луѓе на три начина: со прифаќање нови апликанти, со плаќање 20.000 евра за секој одбиен апликант во заеднички фонд за солидарност, или со финансирање на земјите што се под најголем притисок.
ЕУ постави минимум: 30.000 луѓе и 600 милиони евра. Но, Вишеградската четворка – Унгарија, Чешка, Словачка и Полска – ги отфрлија сите понудени опции. Ова отфрлање всушност создава сосема нов политички раскол: додека западниот дел од ЕУ инсистира на солидарност како принцип, овие четири земји велат дека не сакаат систем што би им наметнал одлуки надвор од националните проценки и домашните политички околности.
Постои еден детаљ во целата приказна што не треба да се игнорира и кој се дискутира во дипломатските разговори: Иако одлуката на Вишеградската група се чини дека е првенствено прашање на принцип, некои европски претставници веруваат дека целиот систем би можел да почне да се лизга штом уште две или три членки ќе влезат во сличен режим на отфрлање. Ова е моментот кога целиот механизам за прераспределба – претставен како солидна рамка – се претвора во збир на правила што зависи од политичката клима во секој поединечен главен град.
А како сè ќе се развива понатаму останува отворено прашање: ЕУ влегува во година во која многу земји ќе имаат избори, притисоците од различни страни растат, а системот што се претставува како решение можеби дури сега ќе биде тестиран во пракса. Брисел се надева дека правилата ќе останат стабилни, но ако судските оспорувања и политичките притисоци продолжат да се натрупуваат, не е исклучено приказната само да се одвива и да ја однесе во насока што малкумина сега можат точно да ја предвидат. – објави „Еуроњуз“.