Марван Баргути, често нарекуван „Палестинскиот Нелсон Мандела“, е една од највлијателните фигури во современата палестинска политика. Роден на 6 јуни 1959 година во селото Кобар близу Рамала на Западниот Брег, Баргути стана синоним за отпорот против израелската окупација. Како лидер на Фатах, најголемата фракција во Организацијата за ослободување на Палестина (ПЛО), тој е популарен меѓу Палестинците поради својата харизма и посветеност на националното единство. И покрај тоа што поминува повеќе од две децении во израелски затвор, анкетите редовно го покажуваат како најомилениот палестински лидер, со поддршка од околу 60% од народот. Но, зошто Израел упорно одбива да го ослободи? Оваа статија истражува неговата биографија и причините зад оваа контроверзна ситуација, базирана на перспективи од двете страни.
Марван Баргути порасна во време на интензивни конфликти во регионот. Во адолесценција, тој се вклучи во Првата интифада (1987–1993), браната востание на Палестинците против израелската окупација. Како млад активист, Баргути стана лидер на студентското движење на Универзитетот во Бир Зеит, каде што студирал историја и политички науки. Тој брзо се истакна во Фатах, основана од Јасер Арафат, и стана командант на локални единици за отпор.
Во 1996 година, Баргути беше избран за пратеник во Палестинскиот законодавен совет (PLC) за Рамала, каде што се бореше за човекови права и крај на окупацијата. Тој беше клучен во преговорите за мировниот процес во Ослобода, но исто така поддржуваше вооружен отпор за време на Втората интифада (2000–2005), што го направи мета на израелските сили. Според палестински извори, Баргути се бореше за „народен отпор“ против колонијализам, додека израелските официјални лица го обвинуваа за организирање на терористички напади.
На 15 април 2002 година, израелските сили го апсетија Баргути во Рамала за време на операцијата „Одбранбен штит“. По две години во притвор, во 2004 година, тој беше осуден од суд во Тел Авив за пет осмислени убиства на Израелци за време на Втората интифада – вклучително и нападот на кафеана во Тел Авив во 2002 година, каде што загинаа тројца луѓе. Судот му изрече пет доживотни казни плус 40 години затвор, но го ослободил од 32 други обвинувања поради недостаток на докази. Баргути го одби судот, нарекувајќи го „окупаторски“, и се уште тврди дека е политички затвореник.
Во затворот Гилабоа, Баргути стана лидер на палестинските затвореници, организирајќи штрајкови за подобри услови, како оној во 2017 година кога илјадници затвореници бараа крај на тортурата. Дури и од таму, тој влијае на палестинската политика: во 2021 година, од solitary confinement, тој повика на „масовен народен отпор“ против окупацијата. Неговата популарност расте – анкети од 2024 година го ставаат пред актуелниот претседател Махмуд Абас и лидерите на Хамас.
Прашањето за ослободувањето на Баргути е централно во тековните преговори за примирие во Газа, особено по нападот на Хамас на 7 октомври 2023 година. Хамас редовно бара неговото ослободување во размената на заложници, гледајќи го како мост меѓу Фатах и Хамас за палестинско единство. Но, Израел категорично одбива.
Израелската перспектива: Од израелска гледна точка, Баргути е терорист одговорен за смртта на десетици Израелци. Министерот за национална безбедност Итамар Бен-Гвир, екстремниот десничар, во август 2025 година го посети во затворот и му порача: „Ти си роб на Израел“. Израелските официјални лица, вклучително и портпаролот на владата, изјавија дека Баргути нема да биде дел од каква било размена, бидејќи неговото ослободување би било „награда за тероризам“. Хааретц и Џерусалим Пост ја истакнуваат загриженоста дека слободен Баргути би можел да ја засили палестинската милитаризација, особено по неговата поддршка за Танзим – браната милитантска група поврзана со Фатах. Во септември 2025, Израел додаде 10 други затвореници со доживотни казни во листата за размена, но го исклучи Баргути.
Палестинската перспектива: Палестинците го гледаат Баргути како симбол на отпорот и надеж за единство. Ал Џезира и Палестинскиот хроник пишуваат дека Израел го држи затворен токму поради неговата популарност – тој е единствениот лидер што може да ги объедини Фатах и Хамас, создавајќи силна палестинска држава. Семејството на Баргути изрази страв од атентат по посетата на Бен-Гвир, а Фатах го обвинува Израел за „политичко убиство“. Некои извори тврдат дека дури и Палестинската автономија (ПА) под Абас можеби не сака негово ослободување, страшејќи се од предизвикување на нивната власт. Сепак, многумина го сметаат за клучен за мировниот процес – тој поддржува дводржавно решение, но и вооружен отпор сè додека трае окупацијата.
Како што се одвиваат преговорите за примирие во Газа на 11 октомври 2025 година, барањето за Баргути останува камен на сопнување. Хамас инсистира на неговото ослободување како дел од сеопфатната размена, но Израел го смета за „црвена линија“. Неговата ослобаѓање би можело да ја смени палестинската политика, потенцијално водейќи кон нови избори во ПА и посилна позиција на Фатах. Како што напиша Хааретц во едиторијал: „Договор сега, дури и ако значи ослободување на Баргути“ – но дали Израел ќе попушти?
Марван Баргути останува затвореник на контроверзиите: херој за едни, терорист за други. Неговата приказна е потсетник дека мирот во регионот бара признавање на болката од двете страни. Додека седејќи во ќелија, тој продолжува да инспирира генерации – прашањето е дали некогаш ќе ја види слободата надвор од неа.